Η απόδοση της γαλακτοπαραγωγής των αγελάδων συνεχώς αυξάνεται και αυτό είναι αποτέλεσμα της βελτίωσης της διατροφής, της γενετικής επιλογής, του καλύτερου ελέγχου της υγείας του κάθε κοπαδιού και της βελτίωσης της τεχνικής εκμετάλλευσης. Κάθε παραγωγός έχει ιδιαίτερο συμφέρον να γνωρίζει όλα όσα έχουν σχέση με την διατροφή των αγελάδων γαλακτοπαραγωγής. Και αυτό γιατί το κέρδος από την γαλακτοπαραγωγή επηρεάζεται πολύ από την διατροφή των ζώων.
Οι αγελάδες μπορούν να προμηθευτούν ενέργεια, πρωτεΐνες, μακροστοιχεία, ιχνοστοιχεία και βιταμίνες από τις ζωοτροφές και τις προσθετικές ουσίες που περιέχονται στο σιτηρέσιο. Η ποσότητα του σιτηρεσίου που μπορεί να καταναλώσει μία αγελάδα είναι συγκεκριμένη και καθορίζεται από το μέγεθος του πεπτικού της σωλήνα. Υπολογίζεται συνήθως ως χιλιόγραμμα ξηρής ουσίας (Ξ.Ο.) που καταναλώνεται στη διάρκεια μίας ημέρας.
Πόσο τρώει μια αγελάδα την ημέρα;
Αυτό σίγουρα εξαρτάται από το είδος της αγελάδας. Για παράδειγμα, για τις αγελάδες Χολστάιν και Χολσταιν- Φρίζιαν η ποσότητα της Ξ.Ο. που μπορούν να καταναλώσουν υπολογίζεται ότι είναι 3% του σωματικού τους βάρους (Σ.Β.). Ένας άλλος πρακτικός τρόπος υπολογισμού είναι η σχέση Ξ.Ο. = 0,25 x ΣΒ + 0,1 x Υ, όπου ΣΒ το σωματικό βάρος της αγελάδας και Υ η ποσότητα του παραγόμενου γάλακτος. Αν σκεφτούμε πως μία αγελάδα με Σ.Β. 650 χλγ. που παράγει 30 λίτρα γάλακτος θα καταναλώσει Ξ.Ο. ίση με το 3% του ΣΒ δηλαδή 0,03 x 650 = 19.5 χλγ. και αν εφαρμοστεί η σχέση όπου συνυπολογίζεται η γαλακτοπαραγωγή τότε Ξ.Ο. = 0,025 x 650 + 0,1 x 30 = 19,25. Θα πρέπει να τονιστεί επίσης ότι αγελάδες με πολύ υψηλή γαλακτοπαραγωγή (συνήθως πάνω από 40 λίτρα ημερησίως) μπορούν να καταναλώσουν ποσότητες Ξ.Ο. μέχρι και 4% του Σ.Β. τους.
Η μεγιστοποίηση της καταναλισκόμενης Ξ.Ο. από τις αγελάδες θα πρέπει να είναι πάντα ο στόχος ενός προγράμματος διατροφής αφού μείωση στη κατανάλωση Ξ.Ο. οδηγεί σε άμεση πτώση της γαλακτοπαραγωγής και μπορεί να έχει επιπτώσεις στην αναπαραγωγική ικανότητα της αγελάδας (π.χ. μειωμένη γονιμότητα). Επιπλέον, η μειωμένη κατανάλωση Ξ.Ο. κατά το τελευταίο στάδιο της Ξηρής περιόδου (Ξ.Π.), δηλαδή τις τελευταίες 20 μέρες, καθώς και στην έναρξη της γαλακτικής περιόδου μπορεί να οδηγήσει σε επιλόχεια υπασβεστιαιμία, λιπώδη εκφύλιση του ήπατος, κέτωση, υπομαγνησιαιμία ή ακόμα και μετατόπιση ηνύστρου.
Πρακτικά, η καταναλισκόμενη Ξ.Ο. αυξάνεται όταν στις αγελάδες χορηγείται ολικό σιτηρέσιο (Total Mixed Ration, TMR). Αντίθετα παρατηρείται μείωση όταν οι χονδροειδείς ζωοτροφές χορηγούνται ξεχωριστά από τις συμπυκνωμένες και η ποιότητα για παράδειγμα του ενσιρώματος είναι μέτρια έως κακή. Θα πρέπει επίσης να τονιστεί ότι η ποσότητα της καταναλισκόμενης Ξ.Ο. κατά τη πρώτη εβδομάδα μετά τον τοκετό είναι μόλις τα 2/3 της αναμενόμενης. Και χρειάζεται να περάσουν περίπου 8-12 εβδομάδες μέχρι οι αγελάδες να καταναλώνουν τη μέγιστη προβλεπόμενη ποσότητα Ξ.Ο.. Επίσης, η ποσότητα της καταναλισκόμενης Ξ.Ο. εξαρτάται άμεσα και από τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος της εκτροφής γεγονός που θα πρέπει να λαμβάνεται ιδιαίτερα υπόψη στη χώρα μας. Αυτό διότι τα σιτηρέσια των αγελάδων θα πρέπει να προσαρμόζονται ανάλογα με την εποχή του έτους και τις αλλαγές στις κλιματολογικές συνθήκες που είναι ιδιαίτερα έντονες (π.χ. πολύ υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι και πολύ χαμηλές το χειμώνα).
Σιτηρέσια για αγελάδες γαλακτοπαραγωγής
Το δεύτερο βήμα στο καταρτισμό σιτηρεσίων για γαλακτοπαραγωγές αγελάδες είναι η κατανόηση των ενεργειακών αναγκών τους. Η διαδικασία που περιλαμβάνει το μεταβολισμό της ενέργειας στις αγελάδες περιγράφεται απλά ως ακολούθως: Από τη αρχική συνολικά διαθέσιμη ενέργεια (Gross energy, GE), ένα μέρος της (κυμαίνεται από 10 – 60%) χάνεται με τα κόπρανα. Το υπόλοιπο αποτελεί την πεπτή ενέργεια (digestible energy, DE), από την οποία περίπου 8% χάνεται στη παραγωγή μεθανίου και 11-13% στα ούρα. Η ενέργεια που απομένει ονομάζεται μεταβολιστέα ενέργεια (metabolizable energy, ME) και είναι αυτή που ουσιαστικά χρησιμοποιείται από το ζώο για τις ανάγκες συντήρησης, γαλακτοπαραγωγής, κυοφορίας και αύξησης. Ενώ παράλληλα μέρος της αποβάλλεται με τη μορφή θερμότητας. Ο υπολογισμός της χρησιμοποίησης της μεταβολιστέας ενέργειας από το ζώο γίνεται με βάση συγκεκριμένους συντελεστές που είναι οι εξής: Km = 0,7 για συντήρηση, Kl = 0,6 για τη γαλακτοπαραγωγή, Kp = 0,5 για την κυοφορία και Kg = 0,5 για την αύξηση.
Αν το σιτηρηρέσιο είναι ελλειμματικό σε ενέργεια τότε θα παρατηρήσουμε άμεση πτώση της γαλακτοπαραγωγής και μείωση της περιεκτικότητας του γάλακτος σε πρωτεΐνες και λίπος. Αν η έλλειψη της ενέργειας στο σιτηρέσιο δεν διορθωθεί με την προσθήκη κατάλληλων πηγών ενέργειας (π.χ. μελάσα ή αύξηση της ποσότητας των πλούσιων σε ενέργεια συμπυκνωμένων ζωοτροφών), τότε μακροπρόθεσμα θα υπάρξουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην γονιμότητα των αγελάδων. Η προσθήκη ενεργειακών πηγών στο σιτηρέσιο δεν πρέπει να γίνεται ανεξέλεγκτα αλλά σε συνδυασμό με το ύψος της γαλακτοπαραγωγής.
Στη Βιοζωκάτ μπορείτε να βρείτε ισορροπιστές αγελάδων που παρέχουν πλούσια θρεπτικά συστατικά και βοηθούν στην καλύτερη λειτουργία των οργανισμών τους.